Przemęczenie, długotrwały stres, nerwowość, ale też zwiększenie spożycia alkoholu i ilości wypalanych papierosów, a przede wszystkim pogorszenie stanu zdrowia i pogłębienie utrudnień w kontakcie z lekarzem – taki obraz wyłania się z ogólnopolskiego raportu „Polacy rok po wybuchu pandemii SARS-CoV-2” opublikowanego przez Fundację Aflofarm. Jakie jeszcze skutki przyniósł rok walki z pandemią? 

4 marca 2020 roku odnotowano pierwszy przypadek SARS-CoV-2 na terenie Polski. Od tego momentu wirus rozprzestrzeniał się zbierając żniwo w postaci dramatycznie rosnącej liczby zakażonych, hospitalizowanych, czy ofiar śmiertelnych. Na chwilę obecną w Polsce (wg oficjalnych danych) zachorowało prawie 2,9 miliona osób, zmarło z powodu zakażenia 75 tys. osób. Po ponad roku walki z pandemią wiemy, że skutki wirusa dotknęły wszystkich - także tych, którym udało się uniknąć zakażenia.  

- Przez ostatni rok byliśmy świadkami wydarzeń, które do tej pory znaliśmy jedynie z filmów fantastycznych. Zamknięcie placówek oświatowych, kulturalnych, sportowych, zdalne nauczanie dzieci, zakazy wychodzenia z domu, konieczność zakładania masek, przekształcanie szpitali i stadionów sportowych na placówki covidowe, teleporady zamiast wizyt lekarskich, utrudniony dostęp do lekarza i izolacja - to codzienne sytuacje z którymi stykamy się od ponad roku. Przez różne fazy pandemii przechodziliśmy przez coraz to nowsze zakazy i obostrzenia- mówi Tomasz Furman, Prezes Zarządu Fundacji Aflofarm, która zainicjowała powstanie raportu. W ramach Fundacji Aflofarm postanowiliśmy zbadać samopoczucie fizyczne i psychiczne Polaków oraz zebrać ich opinie dotyczące dostępu do służby zdrowia, aby zobaczyć co i w jakim stopniu wpłynęło na nasze życie.  

Zła kondycja zdrowotna Polaków

Z raportu „Polacy rok po wybuchu pandemii SARS-CoV-2”, przeprowadzonego przez niezależną agencję badawczą Biostat na zlecenie Fundacji Aflofarm wynika, że aż 58,3% osób wciąż odczuwa skutki zakażenia takie jak: zmęczenie (ponad 71%), pogorszenie nastroju (ponad 48%), bóle stawów i mięśni (46,7%), czy też zaburzenia krążenia lub pracy serca (ponad 33%).  

Jednak nie tylko chorzy odczuwają negatywne skutki pandemii. Aż 51,5% badanych wskazuje, że narażenie na długotrwały stres w wyniku pandemii pogorszyło ich stan zdrowia. Wśród najczęściej wskazywanych dolegliwości pojawiły się m.in. zwiększona nerwowość (52,3%), bóle pleców (44,4%), bóle głowy (36,4%), czy też pogorszenie się wzroku (36%). Ponad 40% badanych na przestrzeni ostatniego roku odnotowało także większą wagę.  

- Badania jednoznacznie pokazują, że stan zdrowia Polaków jest gorszy niż przed pandemią –  mówi prof. dr hab. Adam Fronczak w komentarzu do raportu. Przedstawione obserwacje są bardzo istotne z medycznego punktu widzenia. System opieki zdrowotnej musi przygotować się na zwiększoną konsumpcję szerokiego wachlarza usług medycznych. Potrzebna będzie większa dostępność do wizyt neurologicznych i okulistycznych. Osobnym zagadnieniem jest dostęp do lekarzy rehabilitantów i fizjoterapeutów. W naszym publicznym systemie opieki zdrowotnej zawsze występował niedobór tych świadczeń, a wiele zabiegów rehabilitacyjnych było realizowanych przez pacjentów prywatnie – dodaje profesor.

Lekarz (nie)pierwszego kontaktu

Choć stan zdrowia Polaków na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy uległ pogorszeniu, wielu z nas nie zdecydowało się na kontakt z lekarzem. Raport Fundacji Aflofarm pokazał, że nawet 1/3 badań, pobytów w szpitalu lub osobistych wizyt lekarskich została odwołana z obawy przed zakażeniem COVID-19. Co istotne, w aż 45,3% przypadkach poskutkowało to pogorszeniem stanu zdrowia pacjenta. Pogłębieniem problemów ze zdrowiem był utrudniony kontakt z lekarzem pierwszego kontaktu:  51% badanych oceniła go źle lub bardzo źle. Równie negatywnie (50,8%) oceniony został dostęp do lekarzy specjalistów.  

- Pandemia Covid-19 sprawiła, iż nasza pewność, że panujemy nad chorobami zakaźnymi legła w gruzach, a jednocześnie obnażyła kondycję systemu ochrony zdrowia, który nie był przygotowany do takich obciążeń – podsumowuje prof. dr hab. Adam Fronczak w komentarzu do raportu.  

Raport „Polacy rok po wybuchu pandemii SARS-CoV-2” podejmuje także temat, teleporad i e-wizyt,  które szczególnie dobrze zostały przyjęte przez pacjentów. Ponad 77% badanych wskazało, że taka forma kontaktu z lekarzem idealnie sprawdza się w kwestii konieczności wystawienia e-recepty, a 64% badanych dostrzega tę wartość w aspekcie drobnych konsultacji medycznych. Także ponad 46% uczestników badania wskazuje, że po zakończeniu pandemii chciałoby w takiej formie móc uzyskać e-zwolnienie.  

Kobiety bardziej narażone na skutki pandemii  

Prawie 60% Polek przyznaje, że stało się bardziej nerwowych w czasie pandemii, w przypadku mężczyzn większą nerwowość zauważyło u siebie nieco ponad 45% badanych. Wśród czynników, które wpłynęły na tak wysoki poziom stresu, wskazano m.in. strach o stan zdrowia bliskich (71,9%), izolację od bliskich (60,8%), strach przed utratą pracy (37,1%), problemy finansowe (38%). Kobiety deklarowały również częstszą i bardziej intensywną podatność na skutki wybuchu pandemii (strach o życie i zdrowie bliskich, strach przed utratą pracy, pojawiające się dolegliwości bólowe) oraz wprowadzane obostrzenia.  

- Z raportu wynika, iż w czasie pandemii na wyższy poziom doświadczanego stresu skarżyły się kobiety. Dane te nie powinny dziwić - to właśnie na kobiety spadła znaczna część obowiązków związanych nie tylko z organizowaniem czasu wolnego dzieci, ale również z obowiązkami szkolnymi realizowanymi w domu - podkreśla dr hab. n. zdr. Monika Talarowska w komentarzu do raportu.    

Oblicza pandemii w domowym zaciszu  

Badani, którzy zaobserwowali pogorszenie się relacji rodzinnych (29,2%)  za ich przyczynę uważają ograniczenie w kontaktach (31,8%), jak również … konieczność ciągłego przebywania ze sobą (23,6%). Na trzecim miejscu znalazło się niestety pogorszenie sytuacji finansowej (20,9%). Mimo to, raport Fundacji Aflofarm pokazuje, że to właśnie przede wszystkim na rodzinę można liczyć w sytuacji kryzysowej – ponad czterech na pięciu badanych (81,6%) otrzymało pomoc właśnie od członka rodziny podczas izolacji lub kwarantannie. Bardzo silne okazały się również relacje przyjacielskie: aż 44,8% badanych mogło liczyć na ich pomoc.  

Na nasze samopoczucie wpłynęła również nauka zdalna dzieci. W grupie wiekowej 35-49 aż 51,6% badanych przyznała, że ta forma edukacji i związane z nią problemy miała negatywny wpływ na ich życie.  

Które z ograniczeń okazało się najgorsze?  

Aż 63,1% badanych uznało, że obostrzeniem, które miało największy negatywny wpływ na ich życie w ciągu minionego roku była…konieczność noszenia maseczki!. Na kolejnych miejscach uplasował się zakaz przemieszczania (61,5%), ograniczenia w możliwości podróżowania (60,6%). Co ciekawe tylko 23% badanych wskazało, że ograniczenia możliwości uczestnictwa w kulcie religijnym miało negatywny wpływ na ich samopoczucie. Bardziej odczuliśmy zamknięcie kin, teatrów i obiektów kulturalnych (48,8%) a nawet barów, pubów i restauracji (49,8%).  

- Mam nadzieję, że te dane staną się przyczynkiem do rozmowy o wszystkich negatywnych skutkach ubocznych, jakie w naszym życiu spowodowała pandemia – komentuje Tomasz Furman Prezes Fundacji Aflofarm.  

O raporcie  

Raport został wydany na zlecenie Fundacji Aflofarm, której celem jest wspieranie ochrony zdrowia, promocja profilaktyki zdrowotnej i aktywnego stylu życia oraz popularyzowanie wiedzy z zakresu farmacji i medycyny.   Badania do Raportu były prowadzone przez cały marzec 2021, czyli dokładnie rok po ogłoszeniu stanu pandemii. Badanie przeprowadzono za pośrednictwem metod badawczych CATI oraz CAWI na próbie 1000 respondentów – w tym 52,5% stanowiły kobiety. Badanie było reprezentatywne ze względu na płeć, wiek oraz województwo.  

Zachęcamy do pobrania raportu dostępnego tutaj. 

O Fundacji Aflofarm

Fundacja Aflofarm to organizacja, której głównym celem jest wspieranie ochrony zdrowia, promocja profilaktyki zdrowotnej i aktywnego stylu życia oraz popularyzowanie wiedzy z zakresu farmacji i medycyny. Poprzez działalność fundacji, chcemy wspierać także badania i inicjatywy, które przyczyniają się do rozwoju nauki w tych dziedzinach. Oprócz głównego celu, fundacja będzie realizowała jeszcze cele poboczne, które w dłuższej perspektywie przekładają się na jakość życia ludzi w otaczającym nas świecie. Takimi celami są m.in. działania na rzecz ochrony środowiska, promocji oświaty i sportu.

W 2018 r. Fundacja Aflofarm rozpoczęła realizację swojej pierwszej kampanii społecznej „Nie Spal się na Starcie”. Patronat nad akcją objął m.in. Minister Edukacji Narodowej. Głównym celem kampanii jest promowanie postaw antynikotynowych wśród młodzieży w wieku 12-16 lat, a zwłaszcza walka z sięganiem po pierwszego papierosa. Kampania swoim zasięgiem objęła kluczowe media: prasę, telewizję, radio oraz media społecznościowe.

Więcej informacji na ten temat na stronie internetowej kampanii www.niespalsienastarcie.pl.

W 2019 r. Fundacja Aflofarm wspólnie z Naczelną Izbą Aptekarską zainicjowały kampanię wizerunkową "Po pierwsze farmaceuta", której celem było  wsparcie autorytetu zawodu farmaceuty. Kampania miała zachęcić do korzystania z usług farmaceutów w aptekach w przypadku m.in. wątpliwości związanych ze stosowaniem leków lub drobnymi problemami zdrowotnymi oraz wspierać promowanie potrzeby wprowadzenia w przyszłości opieki farmaceutycznej w Polsce. W ramach kampanii stworzyliśmy  spot wizerunkowy promujący zawód farmaceuty oraz cztery animowane spoty edukacyjne . Kampania opierała się na badaniach  przeprowadzonych przez niezależną agencję badawczą Biostat na zlecenie Fundacji Aflofarm i Naczelnej Izby Aptekarskiej. Były to pierwsze w historii tak kompleksowe badania, w których udział wzięło 380 farmaceutów i 1067 pacjentów. Ich celem było sprawdzenie, jak obie grupy postrzegają zawód farmaceuty i jak wygląda relacja na linii magister farmacji – pacjent. Ich szczegółowe wyniki wraz z analizą opublikowane zostały w raporcie „Farmaceuta w Polsce. Ogólnopolskie badania wizerunkowe 2019”.

Więcej informacji na temat akcji pod adresem www.popierwszefarmaceuta.pl.